Nếu năm 2022 vừa qua đi là một năm đầy mãn nhãn với những cơn mưa sao băng hay siêu trăng thì năm 2023 tới đây cũng được dự đoán sẽ chứng kiến rất nhiều hiện … xem thêm…tượng thiên văn đặc sắc, thậm chí còn đa dạng và ấn tượng hơn nữa. Dưới đây là 10 hiện tượng thiên văn siêu hot sẽ xuất hiện trong năm 2023!
Các thiên thạch Eta Aquarid: 15 tháng 4 đến 27 tháng 5
Trận mưa sao băng này nổi tiếng với những vệt sao băng bay nhanh để lại những vệt sáng dài. Theo NASA, các thiên thạch Eta Aquarid có thể di chuyển với tốc độ khoảng 148.000 dặm/giờ vào bầu khí quyển của Trái đất. Sự rạng rỡ của chúng hoặc điểm mà chúng xuất hiện là chòm sao Bảo Bình. Những thiên thạch này đến từ sao chổi Halley, hoàn thành một quỹ đạo quanh mặt trời cứ sau 76 năm một lần. Sao chổi này cũng tạo ra mưa sao băng Orionid, xảy ra vào tháng 10. Halley được những người quan sát bình thường nhìn thấy lần cuối vào năm 1986 và dự kiến sẽ xuất hiện lần nữa vào năm 2061.
Eta Aquarids năm nay sẽ đạt cực đại vào đêm ngày 5 tháng 5 đến ngày 6 tháng 5. Thật không may, trăng tròn sẽ xuất hiện vào ngày 5 tháng 5 năm 2023, nhưng điều đó ngăn cản được những người đam mê thiên văn học. Những thiên thạch này được quan sát tốt nhất ở Nam bán cầu, nhưng chúng cũng có thể được nhìn thấy ở phía bắc đường xích đạo với tốc độ thông thường khoảng 10 đến 30 vệt mỗi giờ trong điều kiện tốt. Những người yêu thích thiên văn học có thể thử tìm kiếm thời gian và địa điểm ngắm thiên thạch Eta Aquarid trong những giờ trước bình minh trên hoặc xung quanh các đỉnh núi.
Mặt trăng che khuất sao Mộc: ngày 17 tháng 5
Ngay trước bình minh ngày 17 tháng 5 năm 2023, một Mặt trăng lưỡi liềm khuyết, có 5% ánh sáng sẽ di chuyển ngang qua Sao Mộc. Các nhà thiên văn học gọi sự kiện mặt trăng che khuất sao Mộc là sự huyền bí, khi một vật thể trong không gian đi qua trước một vật thể khác. Trong trường hợp này, mặt trăng đang che khuất sao Mộc. Vì quỹ đạo của Mặt trăng quanh Trái đất chỉ nghiêng 5º so với quỹ đạo của Trái đất quanh Mặt trời và mặt phẳng của hệ mặt trời khiến sự kiện này chắc chắn sẽ xảy ra nhiều lần.
Sự kiện mặt trăng che khuất sao Mộc sẽ được nhìn thấy từ các vùng của Châu Mỹ và Châu Âu, bạn có thể đủ may mắn để quan sát đường đi của Mặt trăng lưỡi liềm che phủ hành tinh khổng lồ này, mặc dù chỉ dễ dàng đối với những người có kính viễn vọng cơ giới. Sự kiện thiên văn này sẽ không xảy ra lần nữa cho đến năm 2026. Hầu hết các nơi sẽ có ánh sáng ban ngày trong thời gian che khuất. Những người xa hơn về phía tây trong các khu vực có thể nhìn thấy có thể thấy hiện tượng che khuất xảy ra gần hoặc trước khi mặt trời mọc. Vị trí cụ thể của bạn sẽ ảnh hưởng lớn đến những gì bạn có thể nhìn thấy và khi nào bạn có thể nhìn thấy nó, vì vậy hãy nhập vị trí của bạn vào In-The-Sky.org để biết thời gian chính xác.
Sao Hỏa đi vào một cụm sao: ngày 2 tháng 6
Chiều tối ngày 2/6, sao Hỏa sẽ lướt qua phía trước cụm sao Beehive tuyệt đẹp. Để nắm bắt sự kiện, hãy đợi cho đến khi bầu trời tối khoảng một giờ sau khi mặt trời lặn và tìm kiếm sao Kim rực rỡ để dẫn bạn đến chấm đỏ mờ hơn gần đó, đó sẽ là sao Hỏa. Nếu bạn hướng một cặp ống nhòm hoặc kính viễn vọng lên hành tinh đỏ, bạn sẽ nhanh chóng nhận thấy rằng nó đang đốt cháy một nhóm sao tập trung. Cụm sao tổ ong là một tập hợp khoảng một nghìn ngôi sao trẻ nằm cách Trái đất khoảng 600 năm ánh sáng, nằm trong chòm sao Cancer, con cua.
Một trong những thời gian tốt nhất để ngắm sao Hỏa đi vào một cụm sao bằng một cặp ống nhòm là vào mùa xuân và mùa hè. Còn được gọi là M44, cụm sao mở này cách chúng ta khoảng 520 năm ánh sáng trong chòm sao con cua. Trong một cặp ống nhòm, bạn có thể nhìn thấy khoảng 12 ngôi sao màu xanh sáng, nhưng vào ngày 2 tháng 6 năm 2023, chúng sẽ được kết hợp với hành tinh đỏ. Mặc dù không phải là tốt nhất (đối lập vào tháng 12 năm 2022), nhưng chúng ta sẽ có lực lượng các nhiếp ảnh gia thiên văn để chụp ảnh hành tinh đỏ giữa các ngôi sao xanh.
Mưa sao băng Perseid: 14 tháng 7 đến 1 tháng 9
Mưa sao băng Perseid là một trong những trận mưa đẹp nhất trong năm. Các thiên thạch sáng, thường xuyên có đuôi dài sẽ thắp sáng bầu trời với tốc độ khoảng 50 đến 100 mỗi giờ. Chúng xảy ra với thời tiết ấm áp vào ban đêm của mùa hè cho phép những người quan sát bầu trời có thể thoải mái quan sát chúng. Trận mưa rào xảy ra khi Trái đất đi qua các mảnh vụn do sao chổi Swift-Tuttle để lại và nó đạt cực đại khi Trái đất di chuyển qua phần dày đặc nhất. Perseids cũng được biết đến với quả cầu lửa, là những vụ nổ ánh sáng và màu sắc lớn hơn có thể tồn tại lâu hơn một vệt sao băng trung bình.
Perseids năm ngoái trùng với trăng tròn, khiến một số ngôi sao băng khó nhìn thấy. Mưa sao băng Perseids đạt cực điểm vào giữa tháng 8, được coi là trận mưa sao băng đẹp nhất trong năm. Với các thiên thạch nhanh và sáng, Perseids thường để lại những “vệt” ánh sáng và màu sắc dài đằng sau chúng khi chúng lướt qua bầu khí quyển của Trái đất. Perseids được xem tốt nhất ở Bắc bán cầu trong những giờ trước bình minh, mặc dù đôi khi có thể xem các sao băng từ trận mưa này sớm nhất là 10 giờ tối Để có trải nghiệm xem tốt nhất, Bảo tàng Hoàng gia Greenwich khuyên bạn nên đến một địa điểm tối và dành cho mắt 15 phút để điều chỉnh, nghĩa là tạm dừng việc kiểm tra điện thoại của bạn.
Siêu trăng xanh: Ngày 31 tháng 8
Có hai định nghĩa khác nhau về hiện tượng mặt trăng xanh là: trăng xanh theo mùa là hiện tượng trăng tròn thứ ba của một mùa thiên văn có bốn lần trăng tròn. Trăng xanh hàng tháng là lần Trăng tròn thứ hai trong một tháng dương lịch với hai lần Trăng tròn. Vào ngày 31 tháng 8 năm 2023, Mặt trăng xanh sẽ tỏa sáng rực rỡ trên bầu trời đêm. Đó là Trăng Tròn hàng tháng, Trăng Tròn thứ hai trong tháng Tám. Để hiện tượng Trăng xanh hàng tháng diễn ra, Trăng tròn phải xảy ra vào đầu tháng. Hiện tượng thiên văn này xuất hiện là do thời gian giữa hai lần Trăng tròn liên tiếp là khoảng 29,5 ngày, chỉ ngắn hơn hầu hết các tháng trong Lịch Gregorian.
Mặt trăng xanh khi này thường có màu xanh cực kỳ hiếm và không liên quan gì đến lịch hay các chu kỳ của Mặt trăng mà thay vào đó là kết quả của các điều kiện khí quyển như tro và khói núi lửa, giọt nước trong không khí hoặc một số loại mây nhất định đều có thể góp phần khiến Trăng tròn có màu xanh lam cực hiếm hoi. Những người quan sát bầu trời vào đêm 31 tháng 8 có thể nhận thấy trăng tròn có vẻ lớn hơn và sáng hơn bình thường một chút. Đó là bởi vì mặt trăng sẽ ở gần Trái đất nhất trong quỹ đạo hình elip của nó, khiến nó trở thành siêu trăng.
Bốn siêu trăng sẽ xuất hiện liên tiếp trong năm nay vào ngày 3 tháng 7, ngày 1 tháng 8, ngày 31 tháng 8 và ngày 29 tháng 9. Vì tháng 8 sẽ có hai lần trăng tròn nên lần thứ hai được coi là trăng xanh. Trăng xanh xảy ra 2,5 năm một lần và lần cuối cùng xảy ra vào tháng 8 năm 2021.
Mưa sao băng Orionid: 26 tháng 9 đến 22 tháng 11
Mưa sao băng Orionid thường không mạnh bằng Perseids hoặc Geminids, nhưng chúng vẫn đáng xem. Từ một vị trí tối, người xem có thể nhìn thấy khoảng 10 đến 20 sao băng mỗi giờ vào cực điểm của trận mưa sao băng, rơi vào khoảng sáng ngày 22 tháng 10, theo Deborah Byrd của EarthSky. Giống như Eta Aquarids, trận mưa rào này đến từ sao chổi Halley, được đặt theo tên của nhà thiên văn học người Anh Edmond Halley. Ông là người đầu tiên tính toán quỹ đạo của sao chổi, dự đoán chính xác sự quay trở lại của nó vào năm 1758, tức 16 năm sau khi ông qua đời.
Các thiên thạch Orionid mà chúng ta quan sát được trong hiện tượng mưa ưa sao băng Orionid đến từ Sao chổi Halley. Sao chổi này quay quanh mặt trời cứ sau 76 năm hoặc lâu hơn, và giống như hơi nước bốc ra từ đầu máy xe lửa, các hạt bụi bị trục xuất khỏi nhân của sao chổi và bị bỏ lại trên đường đi của nó. Năm nay, mặt trăng sẽ lặn vào lúc nửa đêm vào đêm cao điểm, ít gây cản trở cho những người xem nhìn lên vào đầu giờ sáng. Mặc dù các thiên thạch dường như bắt nguồn từ chòm sao Thợ săn Orion, nhưng bạn sẽ có thể nhìn thấy các ngôi sao băng ở bất cứ đâu trên bầu trời.
Nhật thực hình khuyên: 14 tháng 10
Vào giữa tháng 10, người ta sẽ quan sát được nhật thực hình khuyên sẽ đi qua Bắc, Trung và Nam Mỹ. Có thể nhìn thấy ở một số vùng của Hoa Kỳ, Mexico và nhiều quốc gia ở Nam và Trung Mỹ, hàng triệu người ở Tây bán cầu có thể trải nghiệm nhật thực này. Nhưng vì năm nay mặt trăng sẽ không che khuất hoàn toàn mặt trời nên một vòng tròn phát sáng rực rỡ hay còn gọi là “vòng lửa” sẽ có thể nhìn thấy từ một số địa điểm nhất định. Nhật thực hình khuyên như vậy có thể kéo dài tới 12 phút 30 giây, theo Dobrojevic và Joe Rao của Space.com, mặc dù năm nay, thời lượng tối đa quan sát nhật thực hình khuyên là khoảng năm phút ở Mỹ.
Tại Mỹ, nhật thực hình khuyên sẽ bắt đầu ở Oregon lúc 9:13 sáng Giờ ban ngày Thái Bình Dương và đi qua một số bang trước khi kết thúc ở Texas lúc 12:03 chiều Giờ ban ngày trung tâm, theo NASA. Những người bên ngoài con đường hẹp này sẽ không nhìn thấy nhật thực hình chiếc nhẫn, nhưng họ có thể xem nhật thực một phần nếu thời tiết hợp lý. Trong nhật thực hình khuyên, không bao giờ an toàn khi nhìn thẳng vào Mặt trời mà không có kính bảo vệ mắt chuyên dụng được thiết kế để quan sát mặt trời. Hãy nhớ luôn sử dụng kính bảo vệ mắt khi quan sát nhật thực.
Nguyệt thực một phần: 28 tháng 10
Năm ngoái, nhiều người đam mê thiên văn học đã có cơ hội chứng kiến hai lần nguyệt thực toàn phần. Nguyệt thực toàn phần xảy ra khi bóng của Trái đất che khuất toàn bộ bề mặt của mặt trăng, trong khi nguyệt thực một phần diễn ra khi mặt trăng chỉ đi qua một phần bóng tối của Trái đất hay còn gọi là bóng tối. Loại nhật thực thứ ba được gọi là nguyệt thực nửa tối tinh tế hơn và xảy ra khi bóng bên ngoài mờ hơn của Trái đất, được gọi là bóng râm một phần, chiếu lên mặt trăng.
Nhật thực nửa tối sẽ chỉ có thể nhìn thấy ở Hoa Kỳ trên Bờ Đông. Nếu bạn đang quan sát từ đó, mặt trăng sẽ ở dưới đường chân trời đối với nguyệt thực toàn phần, bắt đầu lúc 3:35 chiều Giờ ban ngày miền Đông và kết thúc lúc 4:52 chiều. Nhưng nếu quan sát kỹ, bạn vẫn có thể quan sát được để bắt được vùng nửa tối mờ nhạt của Trái đất trên bề mặt mặt trăng sau khi nó mọc lên trong khu vực của bạn. Nguyệt thực nửa tối sẽ kết thúc lúc 6:26 chiều Miền Đông. Không giống như nhật thực, bạn không cần bất kỳ thiết bị nào để xem nguyệt thực.
Mưa sao băng Geminid: 19 tháng 11 đến 24 tháng 12
Geminids là một trận mưa sao băng yêu thích khác của người hâm mộ và là một trong những trận mưa sao băng cuối cùng trong năm. Trận mưa rào này được biết đến với tốc độ cực nhanh của các thiên thạch, chúng có thể di chuyển với tốc độ 78.000 dặm một giờ, nhanh hơn 40 lần so với một viên đạn đang tăng tốc, theo NASA. Không giống như nhiều trận mưa rào khác, Geminids đến từ một thiên thể đá gọi là tiểu hành tinh chứ không phải sao chổi băng giá.
Các nhà khoa học không chắc chắn chính xác làm thế nào tiểu hành tinh có tên Phaethon có thể dẫn đến mưa sao băng Geminids, nhưng một số giả thuyết cho rằng nó thực sự có thể là một sao chổi đã chết hoặc một sao chổi đã mất lớp vỏ băng giá, theo NASA. Phaethon có đường kính chỉ khoảng 3 dặm, điều này thật đáng ngạc nhiên khi xét đến lượng mảnh vỡ mà nó để lại. Thêm vào đó, Phaethon dường như sáng lên khi nó đến gần mặt trời, giống như một sao chổi. Tiểu hành tinh này đến gần mặt trời hơn bất kỳ tiểu hành tinh được đặt tên nào khác, đó là lý do tại sao nó được đặt tên theo con trai của thần mặt trời Helios.
Mưa sao băng Perseid không trăng: ngày 13 tháng 12
Được biết đến với các thiên thạch sáng và di chuyển nhanh (và “quả cầu lửa” thường xuyên), Perseids được gây ra bởi sao chổi Swift-Tuttle, quay quanh Mặt trời khoảng 133 năm một lần. Perseids được đặt tên theo chòm sao Perseus, từ đó các thiên thạch dường như tỏa ra. Mưa sao băng Perseid thường mang đến một trong những trận mưa sao băng hàng năm rực rỡ nhất có thể nhìn thấy trên bầu trời đêm của Trái đất, thường mang đến 50-100 “ngôi sao băng” mỗi giờ ở độ cao của nó, Perseids sẽ đạt cực đại vào ngày 12 và 13 tháng 8.
Mặt trăng sáng hơn rất nhiều so với bất kỳ thứ gì khác trên bầu trời đêm và nó sẽ cuốn trôi tất cả, trừ những Perseids sáng nhất khi chúng lướt qua bầu khí quyển của chúng ta và bốc cháy ở phía trên cao. Khi Trăng tròn lặn, Perseids sẽ bắt đầu suy yếu dần vào ngày 21-22 tháng 8 và chấm dứt hoàn toàn vào ngày 1 tháng 9. Chúng là mảnh vụn còn sót lại của Sao chổi Swift-Tuttle, một “quả cầu tuyết” ì ạch bao gồm băng, đá và bụi, quay quanh Mặt trời của chúng ta cứ sau 133 năm. Bản thân sao chổi lần cuối chúng ta nhìn thấy là vào năm 1992 và sẽ không đi ngang qua chúng ta cho đến năm 2125.
Những người yêu thích thiên văn học có thể mong đợi được xem sao chổi hiếm gặp, siêu trăng xanh và một số trận mưa sao băng ngoạn mục. Năm nay hứa hẹn một loạt các sự kiện thiên thể đáng kinh ngạc khác, bao gồm bầu trời tối đen cho hai trận mưa sao băng được mong đợi nhất: Perseids và Geminids.
